Het kan zijn dat u niet zo zeer en bepaalde klacht heeft maar dat u in de loop der tijd bepaalde negatieve opvattingen over uzelf of over de wereld heeft ontwikkeld. Ideeën waarvan u wel wéét dat die niet kloppen maar die voor u toch waar aanvoelen. We noemen dit kerncognities. Meestal zijn we met deze overtuigingen niet geboren maar ontwikkelen we die in de de loop van onze ontwikkeling.

Voorbeelden van kerncognities zijn:
“Ik heb veel wantrouwen, ik vind mensen vrij egoïstisch”
“Ik ben niet goed genoeg”
“Niemand mist me, laat mij maar gaan, ik ben iedereen tot last”
“Ik moet laten zien dat ik het waard ben”
“Ik ben een loser”
“Ik ben niets”
“Ik ben verantwoordelijk”

Wat kan bijdragen aan het ontstaan van negatieve ideeën zijn nare  ervaringen in de geschiedenis zoals pesten, (seksueel)misbruik, mishandeling of  het ontbreken van genoeg veiligheid en ondersteuning door affectieve verwaarlozing en afwijzing. Voor het corrigeren van deze overtuigingen en het ontwikkelen van een positief zelfbeeld en een veilig beeld over de wereld is EMDR ook een hele adequate techniek gebleken. De werkwijze is dezelfde als die bij het verwerken van traumatische gebeurtenissen. Nu zoeken we samen naar díe gebeurtenissen die als het ware bewijzen dat de opvatting gevoelsmatig wáár is.
De herinneringen zullen opgehaald worden uit het geheugen en d.m.v. oogbewegingen of luisteren naar tikjes alsnog verwerkt worden. Er zal zo een andere kernopvatting kunnen ontstaan.

“Alles is op zijn plek gevallen, ik denk nu heel anders, ik ben niet meer bang om verlaten te worden. Het is alsof ik mezelf meer respecteer, ik reageer maar gewoon, elke reactie is goed, ik ben ook meer een mens.
Ik weet nu wat de knelpunten zijn, ik heb meer vertrouwen in het leven.” 

 ”De therapie gaf mij een andere kijk op wat er toen gebeurd was en dat ik er niks aan kon doen.”

”Ik merk dat mijn gedachten in de loop der tijd veranderen en dat gebeurtenissen soms helemaal niet zijn zoals je denk.”

Als de gebeurtenissen in kaart zijn gebracht wordt een rangorde gemaakt.

Daarna word u gevraagd aan de nare gebeurtenissen terug te denken, inclusief de beelden, de gedachten en de gevoelens bij de herinnering. Als de herinnering duidelijk is opgehaald wordt u gevraagd een stokje te volgen met uw ogen of te luisteren naar tikjes die u door een koptelefoon te horen krijgt. De verwerking van de gebeurtenis wordt zo op gang gebracht en gaat net zo lang door tot de gebeurtenis geen nare gevoelens of spanning meer oproept.
We weten en ervaren dát EMDR werkt, maar hóe precies is  nog niet helemaal duidelijk, er wordt nog veel onderzoek naar gedaan.
We veronderstellen wel dat het geheugen op het moment van verwerken met EMDR zo in beslag genomen wordt door het bewegen van de ogen of het luisteren naar de tikjes dat de herinnering niet meer goed onthouden kan worden en zonder emotionele lading als het ware weer in het het geheugen terug gezet wordt.

“Het lijkt of er iets van mijn schouders valt; ik voel geen druk meer in mijn hoofd; ik kan er gewoon aan denken zonder dat het bedreigend is; ik denk niet meer aan het beeld; het beeld is er nog wel maar heel vaag; ik dacht dat ik het nooit uit mijn hoofd zou krijgen maar ik kan het wel verwerken; ik zie het nog wel, maar ik kan er naar kijken.”

”Ik dacht in het begin dit kan toch niet werken, ik stond te kijken over wat ik zei.”

” Het is nu net of ik naar een film kijk zonder geluid; ik kan er gewoon naar kijken zonder naar gevoel erbij.”

” De beelden worden vaag. “

De oogbewegingen en de tikjes stimuleren het brein waarschijnlijk ook om neurale verbindingen te maken tussen de gebieden die betrokken zijn bij de reacties op ingrijpende gebeurtenissen. Er kan daardoor een andere kijk op die gebeurtenis ontstaan en er komt weer ruimte voor positieve emoties en herinneringen.

”Teruggaan naar dat nare moment en dat moment onder ogen zien, wat voel je erbij en is dat gevoel realistisch, het gevoel bij het beeld veranderen en daardoor anders naar jezelf kijken net zolang tot het helemaal goed voelt”.
“Het lijkt wel of ik dat meisje van toen naar nu verplaats.”

EMDR vertoont overeenkomsten met de REM-slaap (Rapid Eye Movement). REM-slaap is belangrijk bij het organiseren en vastleggen van herinneringen. Als het lichaam niet in staat is om op natuurlijke wijze tijdens de slaap ervaringen te verwerken kan EMDR een goed alternatief zijn.

“Het is alsof het opgeruimd is in je hoofd, je hebt een nieuwe denkwijze gekregen waardoor je makkelijker leeft.”